Konserwacja żywności to różne sposoby przetwarzania i przechowywania żywności, których celem jest wydłużenie jej trwałości.
Głównym czynnikiem powodującym psucie się żywności są mikroorganizmy, zabiegi konserwacyjne mają więc na celu uniemożliwienie im wzrostu i rozwoju w konserwowanym materiale i taką zmianę właściwości chemicznych żywności, lub takie jej opakowanie i zamknięcie, które ograniczyłoby ich przyszły rozwój.
Do technik konserwacji żywności należą:
* obróbka cieplna - powoduje zabicie mikroorganizmów, z wyjątkiem tych tworzących przetrwalniki, jednak po ochłodzeniu może nastąpić ponowna infekcja; przy okazji obróbki cieplnej może też następować suszenie
* suszenie - brak wody uniemożliwia drobnoustrojom rozwój w pożywieniu, jednak nie zabija ich. Mogą one przetrwać okres suszy i rozwinąć się po dostarczeniu wilgoci.
* chłodzenie lub mrożenie - czynności życiowe bakterii są zahamowane w temperaturach bliskich zeru stopni Celsjusza; chłodzenia zabija tylko niewielką liczbę drobnoustrojów, te które przeżyją mogą rozwijać się w konserwowanej tym sposobem żywności po jej ogrzaniu; znane są również drobnoustroje zimnolubne (np. Listeria monocytogenes), które żyją i rozmnażają się w niskich temperaturach. Najpopularniejszym sprzętem służącym do tego rodzaju konserwacji jest lodówka, znajdująca się współcześnie w prawie każdym domu
* liofilizacja - usuwanie wody z zamrożonego produktu poprzez sublimację; proces ten przebiega pod ciśnieniem 40-130 Pa i w temperaturze od -35 do -25 ° C; tak obrobiony produkt może być bardzo długo przechowywany w wysokiej temperaturze, pod warunkiem szczelnego opakowania
* peklowanie w temperaturze 4-6°C mięso zostaje poddane działaniu mieszaniny peklującej, NaCl,KNO2, efektem jest zmiana koloru (nitrozomioglogina) i smaku; dodatkowo przedłuża się czas przydatności do spożycia wyrobu
* zakwaszanie - w kwaśnym środowisku mogą żyć tylko gatunki bakterii które są bezpieczne dla ludzi, gdyż pH organizmu ludzkiego jest dla nich zbyt wysokie; przykładem polskiej żywności konserwowanej w ten sposób jest kapusta kiszona
* zwiększanie ciśnienia osmotycznego konserwowanego materiału prowadzi do wypływania wody z komórek mikroorganizmów, ich plazmolizy i śmierci; jakkolwiek metoda ta jest skuteczna dla wielu gatunków drobnoustrojów, znane są mikroorganizmy sololubne (halofity), które dobrze czują się w środowisku o wysokim ciśnieniu osmotycznym i mogą w nim żyć i rozmnażać się
* solenie - dodanie dużej ilości soli; w celu konserwacji soli się głównie mięso
* cukrzenie - działa podobnie jak sól, z tym że ludzki organizm lepiej radzi sobie z dużymi ilościami cukru niż soli; metoda popularna na Dalekim Wschodzie; typowa potrawa - rafute
* dodanie alkoholu - alkohol etylowy jest silną trucizną dla bakterii; przed spożyciem tak zakonserwowanej żywności należy obniżyć jego stężenie, np. podając z jakąś potrawą bezalkoholową (np. mięso zakonserwowane w ten sposób ze świeżo gotowanym ryżem i warzywami) lub dodając wody
* dodanie oleju
* pasteryzacja - zabija formy wegetatywne drobnoustrojów, nie niszcząc przetrwalników
* wędzenie - substancje chemiczne zawarte w dymie są zabójcze dla bakterii
* hermetyczne zamknięcie - jeśli w żywności nie ma mikroorganizmów, wystarczy ją zamknąć w sposób który uniemożliwi mikroorganizmom z zewnątrz dostanie się do środka; zwykle następuje po pasteryzacji
* dodanie konserwantów; konserwanty takie jak benzoesan sodu działają bakteriostatycznie, niektóre konserwanty jednak są szkodliwe dla ludzi.
* sterylizacja radiacyjna - zabija większość bakterii i prawie nie obniża wartości odżywczych (w typowym procesie); przy większych dawkach promieniowania strata wartości odżywczych jest porównywalna z tą, jaka ma miejsce np. podczas gotowania czy mrożenia.
Konserwacja zabytków – zespół stałych i systematycznych działań mających na celu utrzymanie obiektu zabytkowego w dobrym stanie technicznym. Polega na zabezpieczaniu dzieł sztuki (obrazów, rzeźb, wyrobów rzemiosła a także obiektów architektonicznych, całych zespołów urbanistycznych, zabytkowych parków, stanowisk archeologicznych itp.) w celu zachowania ich i uniknięcia ewentualnych wysokich nakładów koniecznych w przypadku przeprowadzenia większego remontu.
Konserwację przeprowadza się po dokładnym zinwentaryzowaniu obiektu, przeprowadzeniu prac archiwalnych, historycznych i badań techniczno-naukowych mających na celu ustalenie stanu dzieła, zakresu prac, wybraniu odpowiedniej metody itp. Badania pozwalają na wykonanie restauracji a nawet rekonstrukcji brakujących elementów przy jednoczesnym usunięciu późniejszych, często bezwartościowych, naleciałości. Podstawowym celem konserwacji jest utrwalenie oryginalnych fragmentów zabytku i ich zabezpieczenie przed dalszą degradacją w przyszłości, realizowane różnymi metodami w przypadku różnych typów obiektów. W większości przypadków polega to na:
* działaniach chemicznych, m.in. przywracających równowagę kwasową obiektu, usuwających mikroorganizmy, przywracających pierwotny wygląd zabytku i wzmacniających jego strukturę.
* działaniach fizycznych, m.in.usuwających szkodliwe mikroorganizmy (np. promieniami rentgena),wzmacniających strukturę obiektu (np.nasycanie roztworami żywic), osuszających lub nawilżających obiekt.
* działaniach artystycznych, m.in. uzupełnianie drobnych ubytków, kitowanie, punktowanie, retusze i rekonstrukcje.
W zależności od typu obiektu i jego przeznaczenia, a także według subiektywnej oceny konserwatora konserwacja może mieć charakter tylko zachowawczy, bez uzupełniania brakujących fragmentów zabytku lub rekonstrukcyjny. W konserwacji rekonstrukcyjnej istnieją różne szkoły konserwatorskie, proponujące różnego typu rekonstrukcje - począwszy od naśladowczych, gdy artysta stara się uzupełnić brakujący fragment w sposób łudząco podobny do oryginału, skończywszy na neutralnych, gdy fragmenty uzupełniane jednolicie, bez intencji naśladowania oryginału.